SONSBEEK 93
curator: Valerie Smith
Bij de voorbereidingen van iedere nieuwe sonsbeek-tentoonstelling reist de vraagt hoe de kunst moet worden ondergebracht in het park. Net zoals haar voorganger Saskia Bos ontwikkelt de Amerikaanse curator Valerie Smith een eigen strategie voor sonsbeek '93. Allereerst kiest ze ervoor om naast het park het stadscentrum en gebieden aan de rand van Arnhem erbij te betrekken. Deze drie ringen zijn verbeeld in het logo van sonsbeek '93. Smith’s ideeën kunnen samengevat worden met de woorden identiteit, openbaarheid en proces.
Achtenveertig kunstenaars van over de hele wereld krijgen de opdracht om plaats-specifieke kunstwerken te maken. Smith wil dat ze de identiteit van een plek, eventueel in relatie tot bewoners, op een kritische manier onderzoeken. Vragen die centraal staan: hoe zijn de openbare plekken ingericht? Hoe functioneren ze? Door wie wordt er gebruik van gemaakt? Dit resulteerde enerzijds in raadselachtige kunstwerken, zoals Michael Asher’s project met vierentwintig tekstborden op boomstronken in Sonsbeek. Anderzijds zijn er provocerende kunstwerken. Een goed voorbeeld is Marc Quinn’s 12% Proof (1993), ook wel ‘De Pisser’ genoemd. Dit werk met een beeld van een man met erectie in een telefooncel, naast de Koepelkerk, is een publiekstrekker. Tegelijkertijd wordt het ook beklad en vernield. Het zet aan tot nadenken over de openbaarheid van de ruimte rondom de kerk. Tot slot kan sonsbeek '93 beschouwd worden als proces. Bij veel kunstwerken draait het niet om het eindproduct, maar om het proces dat eraan vooraf gaat, of de reactie die ze uitlokken. Dit idee wordt verbeeld door de catalogus, waarin alleen het samenwerkingsproces tussen Smith en de kunstenaars verteld wordt. Afbeeldingen van de uiteindelijke kunstwerken ontbreken grotendeels.
In de media wordt kritisch gereageerd op Smith’s concept. In retrospectief wordt sonsbeek '93 echter beschouwd als een belangrijke tentoonstelling in de ontwikkeling naar een meer sociale kunstpraktijk. De Amerikaanse schrijver Jens Hoffman rekent sonsbeek '93 zelfs tot de vijftig meest invloedrijkste tentoonstellingen van de afgelopen vijfentwintig jaar.
Kunstenaars: George Adé, Mario Airò, Juan Vicente Aliaga, Pawel Althamer, Fareed Armaly, Art Oriente Objet, Michael Asher, Christine Assman, Yves Aupetitallot, Miroslaw Balka, Geert Bekaert, Cornel Bierens, Blue Funk, Michel Barthassat, Alighiero e Boetti, Jean-Baptiste Bruant, Tom Burr, Maurizio Cattelan, Thierry de Cordier, Patrick Corillon, Jef Cornelis, Dorothy Cross, Stephan Dillemuth, Mark Dion, Gilles Dusein, Kate Ericson & Mel Ziegler, Pepe Espaliù, Anna Gudjónsdóttir & Till Krause, Kenn Hardy, Ann Hamilton, Damien Hirst, Irene and Christine Hohenbüchler, Zuzanna Janin, Elfriede Jelinek, Kamagurka, Mike Kelley, John Körmeling, Inez van Lamsweerde, Liz Larner & Susan Narduli, Yuri Leiderman, Mark Manders, Paul McCarthy, Thomas McEvilley, Misha Mengelberg, Eva Meyer, Annette Messager, Stuart Morgan, Jos de Mul, Juan Muñoz, Christian Philipp Müller, Max Neuhaus, Jan van de Pavert, Vong Phaophanit, Keith Piper, Mark Quinn, Allen Ruppersberg, Eran Schaerf, Wim T. Schippers, Cindy Sherman, Andreas Siekmann, Valerie Smith, subREAL, Filip Turek, Carel van Tuyll van Serooskerken, Bart Verschaffel, Dirk van Weelden, Lawrence Weiner, R.W. van de Wint, Rémy Zaugg.